نوروز یکی از زیباترین جشن‌های باستانی ایران است که در بخش‌های مختلف کشور با آیین‌ها و رسوم متفاوت برگزار می‌شود. این مراسم از تنوع فرهنگی و اقلیمی مناطق مختلف ایران نشأت گرفته و جذابیت‌های خاص خود را دارد. در ادامه به برخی از بهترین آیین‌ها و رسوم نوروزی در مناطق مختلف ایران اشاره شده است:

آیین‌های نوروزی عمومی در سراسر ایران

• خانه‌تکانی:
  یکی از آیین‌های مشترک میان همه ایرانیان، تمیز کردن خانه‌ها پیش از آغاز نوروز است. این رسم نشانه‌ای از پاکی و آماده شدن برای شروعی تازه است.
• تهیه سفره هفت‌سین:
  چیدن سفره هفت‌سین با تزیینات خاص، آیینی ویژه همه مناطق ایران است. هر منطقه ممکن است در کنار سین‌های اصلی، سنت‌ها و خوراکی‌های خاص محلی خود را نیز به آن اضافه کند.
• عیددیدنی و تبریک سال نو:
  مردم پس از تحویل سال برای دیدن بزرگ‌ترهای خانواده و تبریک سال نو به یکدیگر به دیدار خانه‌های فامیل می‌روند.

آیین‌های نوروزی مناطق مختلف ایران

شمال ایران (گیلان و مازندران)

1. شال‌اندازی:
   جوانان در شب‌های نوروز به پشت‌بام خانه‌ها می‌روند و شال یا پارچه‌ای را از دودکش پایین می‌اندازند. صاحب‌خانه شیرینی، تخم‌مرغ یا هدیه‌ای در پارچه می‌گذارد.
2. نوروزخوانی:
   گروه‌هایی از نوروزخوانان با ساز و آواز به خانه‌های مردم می‌روند و اشعاری مرتبط با آمدن بهار می‌خوانند. میزبان نیز شیرینی یا پول به آن‌ها هدیه می‌دهد.
3. کشتی گیله‌مردی:
   کشتی محلی با آواز و موسیقی در ایام نوروز برگزار می‌شود که یکی از رسوم اصیل گیلان است.

کردستان و آذربایجان غربی

1. آتش‌افروزی شب نوروز:
   مشابه چهارشنبه‌سوری، در شب نوروز آتش روشن کرده و پیرامون آن شادی و پایکوبی می‌کنند.
2. پخت نان مخصوص نوروز (کلانه):
   نان محلی با سبزی و روغن که در ایام نوروز به‌عنوان بخشی از سفره نوروزی پخته می‌شود.
3. رقص و پایکوبی‌ محلی:
   گروه‌های محلی با لباس‌های رنگارنگ کردی در میدان‌های روستا‌ها رقص‌های سنتی اجرا می‌کنند.

خراسان

1. آیین سمنوپزان:
   ‌در برخی مناطق خراسان، پخت سمنو به‌صورت دسته‌جمعی با دعا، آواز و مراسم‌های خاص انجام می‌شود. این آیین نمادی از برکت و قدرت است.
2. سبزه‌گردانی:
   سبزه‌هایی که از پیش آماده شده‌اند، با شعرخوانی و نیایش در مراسمی خاص گِردانده یا در آب روان رها می‌شوند.
3. اسب‌سواری نوروزی:
   مسابقات اسب‌سواری مخصوص در خراسان، به‌ویژه خراسان شمالی، از مهم‌ترین مراسم ورزشی نوروزی است.

لرستان

1. چَماله‌گردانی:
   در نوروز، گروه‌هایی از مردم در کوه‌ها و دشت‌ها گشت‌وگذار می‌کنند و با آوازهای محلی به استقبال بهار می‌روند.
2. پخت آش نوروزی:
   زنان لر در روزهای نخست نوروز آش‌های محلی مانند “آش ترشی” می‌پزند و این غذا همراه با شادی و دیدار جمعی صرف می‌شود.

جنوب ایران (هرمزگان، بوشهر و خوزستان)

1. حنا گذاشتن:
   در بسیاری از مناطق جنوبی، آیین حنا گذاشتن در آستانه نوروز نماد شگون و سلامت است.
2. مراسم ماهی‌گیری نوروزی:
   در جزایر و مناطق ساحلی مانند قشم و هنگام، مردان در نخستین روز سال با تورها به صید ماهی رفته و این عمل را با دعا و آیین‌های مذهبی همراه می‌کنند.
3. موسیقی بوشهری:
   نوروز در بوشهر با اجرای موسیقی زنده محلی، همراه با ضرباهنگ دمام و نی‌انبان حال‌وهوای جذابی دارد.

مرکزی (کاشان، اصفهان و یزد)

1. دوست‌چارکی (کاشان):
   در این رسم، خانواده‌ها یک وعده غذایی مهم را با نزدیک‌ترین دوستان خود تقسیم می‌کنند.
2. مسابقات محلی نوروزی:
   در مناطق مختلف اصفهان و یزد، شترسواری یا ورزش‌های سنتی همچون طناب‌کشی برگزار می‌شود.
3. بازدید از اماکن مذهبی:
   مردم یزد در نوروز به زیارت آتشکده زرتشتیان یا بقاع متبرک می‌روند.

ایلام و لرستان

1. نشست‌های خانوادگی در دشت:
   مردم به‌شکل دسته‌جمعی در طبیعت جمع شده و غذاهای محلی پخته و به موسیقی‌های سنتی گوش می‌دهند.
2. گل‌رَسانی:
   خانواده‌ای که گل خوشبو پخش کند، همسایگانشان را دعوت به شادمانی مشترک می‌کند.

سایر آیین‌ها و باورهای خاص نوروزی

1. آب‌پاشی (نواحی مختلف ایران):
   آب‌پاشی به ‌عنوان نماد پاکی و شادی در برخی مناطق انجام می‌شود.
2. دید و بازدید با لباس نو:
   مردم به تن کردن لباس نو اعتقاد دارند تا خوشبختی همراه سال جدید باشد.

نوروز در هر یک از این مناطق، جلوه‌ای شاد و منحصر به فرد از فرهنگ جذاب ایرانی را نشان می‌دهد و سفر به هر کدام می‌تواند تجربه متفاوتی از آیین‌های نوروزی باشد.